ویژگیهاي تفکر بسیجی

“بسیجی” از جمله واژههایی است که به لطف انفاس قدسی امام تنها در لغتنامه و دایرهالمعارف انقلاب اسلامی

یافت میشود. “بسیجی” فرد عاشق سراز پا نشناختهاي است که لحظه لحظه زندگی خویش را وقف اسلام و قرآن

و ولایت و انقلاب اسلامی کرده است.

شناخت بسیجی در وضعیت کنونی و آینده از ضروریات بزرگی است که در سرنوشت سامان دادن به کشور، ترویج

اسلام ناب و تداوم راه مقدس انقلاب و امام راحل (سلامالله علیه) نقش تعیین کننده دارد.

ملاك و مبنا براي معرفت بسیجی، تفکر بسیجی است که ما را میتواند به گوشههایی از حیات معنوي او رهنمون و

ماهیت و شخصیت واقعی این انسان معنوي و الهی را براي ما روشن سازد.

در این نوشتار که به قلم سرلشکر بسیجی دکتر فیروزآبادي رئیس ستاد کل نیروهاي مسلح به رشته تحریر درآمده

ویژگیهاي بسیجی مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است که تقدیم حضورتان میکنیم؛

بررسی مفهوم واژههاي اساسی تحقیق

1) بسیجی

“بسیجی” از جمله واژههایی است که به لطف انفاس قدسی امام تنها در لغتنامه و دایرهالمعارف انقلاب اسلامی

یافت میشود. “بسیجی” فرد عاشق سراز پا نشناختهاي است که لحظه لحظه زندگی خویش را وقف اسلام و قرآن

و ولایت و انقلاب اسلامی کرده است. او مطیع اوامر “ولی فقیه” زمان است؛ بر دشمن میتازد و امان از او

میبرد؛”پارساي” شب است و “شیر” روز؛ هدف غایی بسیاروالاي بسیجی او را در جایگاهی بس مقدس قرار

داده است. یک چریک یا یک پارتیزان براي جنگ خود علیه دشمن هدف عالی دارد. او میجنگد تا کشور و

مردمش را از تجاوز دشمن و از یوغ استعمارگر نجات دهد. این به نوبه خود هدفی عالی است؛ اما در این راه چیز

دیگري نیست. آخرش همین است و بس. اما بسیجی میجنگد چون بهواسطه ولی فقیه زمان خودمطیع اوامر الهی

است؛ یعنی میجنگد چون دستور خداوند، جهاد است و صلح میکند چون اراده خدا بر آن قرار دارد. این است که

به بسیجی روح و نشاط میدهد و او را تا ردیف اولیاي الهی ارتقا میبخشد. همین درجه از عبودیت و بندگی است

که آن یار سفر کرده را به وجد میآورد تا آنجا که بسیجی را فرزند خود میخواند و با آن درجه از خلوصی که در

وجود مبارکش سراغ داریم، برانگیخته شدن در روز محشر را با فرزندان بسیجیاش از خدا میخواهد. بدین ترتیب

معلوم میشود که بسیجی مفهومی کلیتر از رزمنده است چرا که مراتب بندگی فقط در جنگ نیست که تبلور مییابد

بلکه در تمام شئون زندگی بشري عینیت دارد. بسیجی کسی است که در هیچ یک از دستهبنديهاي مادي و متعارف

قرار نمیگیرد. نه متعلق به حزب است و نه متعلق به زمان، مکان،طایفه، صنف بخصوصی و نه هر دستهبندي دیگر.

زیرا بسیجی یار امام است و بسیجی عبد خداست وانسانی از تبار ابراهیم (علیهالسلام) که اسماعیلوار، مصمم

وعاشقانه به مسلخ عشق میرود؛ راه حق میجوید و سالک همیشه کوي دوست است.

2) تفکر بسیجی و ویژگیهاي آن

این واژه مقدس که اولین بار از پرتو کلام نورانی امام راحل تجلی یافت به یک معنا همان اندیشه واعتقادي است که

شریفترین فرزندان امام آن را آگاهانه برگزیدند و تمام فکر و خلق و خوي و عمل خود را با آن میزان، تنظیم

کردند تا آنجا که انسانهاي دیگري شدند با رایحهاي ولایی و صبغهاي الهی و جلوهاي قرآنی و به معناي دیگر تفکر

بسیجی به تمام و کمال، همان اندیشه و اعتقاد کامل به اسلام ناب محمدي (صلیالله علیه و آله) است یعنی بیاسلام

ناب، بسیجی نتوان شد و بیتفکر بسیجی، اسلام، اسلام محمدي نخواهد بود. بنابراین تفکر بسیجی، تعبیري بدیع از

مکتب اسلام و آئین الهی تشیع است. این تفکر ویژگیهایی دارد که همان شاخصههاي اسلام ناب محمدي(صلیالله

علیه و آله) و شاخصههاي اسلام علوي و اسلام زهرایی و اسلام عاشورایی حسینی و زینبی است.

امام خمینی(سلامالله علیه)احیاگر اسلام ناب محمدي (صلیالله علیه وآله) و پایهگذار و معلم مکتب “تفکر

بسیجی”در عصر ما بزرگترین تفسیر را از بسیج و تفکر بسیجی، ارائه میفرماید:”من... از خدا میخواهم که با

بسیجیانم محشور گرداند، چرا که در دنیا افتخارم این است که خود بسیجیام.”

با این تعبیر امام راحل هم بسیجی و تفکر بسیجی را تا اعلا درجه ستود زیرا به بسیجی بودن افتخار کرد و هم به

رهروان آموخت که تفکر بسیجی چیست و اسوه بسیجی کیست.

از برکات نهضت عظیم و مقدس اسلامی به رهبري حضرت امام راحل حضور هرچند کوتاه مدت ولی موثر و همه

جانبه تفکر امام راحل در همه صحنههاي حیات امت اسلامی بویژه در مهمترین حادثه انقلاب اسلامی یعنی دفاع

مقدس بود.

این حضور که از پشتوانه گرانبها از عالیترین درجات ایمان و عمل صالح برخوردار بود در کوتاهترین مدت منشاء

چنان تحولات شگرفی در میان رهروان شد که حتی گاهی راه باور را بر همرهان دشوار میکرد و رنگ و بوي

افسانه به خود میگرفت، اما عاقبت دشمنان هم دریافتند که تفکر بسیجی آنگونه که امام راحل پایهگذاري کرد،

کیمیایی است که حتی افسانهها را در وادي واقعیت به مبارزه میطلبد.

تفکر بسیجی آن چنان حقانیت اصحاب کربلا را به نمایش گذاشت که دیگر هیچ منکري نتواند شائبه مبالغه در

داستان فداکاران کربلا را به دل راه دهد.

تفکر بسیجی با اوصاف اعجابآورش چیزي نیست جز برنامه بینظیر توحید وعدالتخواهی وشاخصههاي آن چنین

است:

1. پیوند و بیعت با ولایت:

از محمد(صلیالله علیه وآله) و علی(علیهالسلام) تا مهدي(عج) و در زمان غیبت با ولایت فقیه.

2. ایمان و اخلاص:

تفکر بسیجی بیش از هر چیز بر ایمان خالصو محضبه غیب مبتنی است؛ ایمان به الله با همه اسما و اوصاف جمال

و جلالش بدون ذرهاي تردید یا شرك.

3. حریت در عبودیت:

در این مکتب، بندگی نه از روي طمع و نه از روي خوف بلکه از روي آزادگی و عشق به معبود است؛ همانگونه که

امیرمومنان(ع) در وصف خویش بیان فرمود لذا بسیجی بنده رب است نه بنده زر و زور؛ چه او شرافتمندتر از این

است که غیر از این باشد.

4. اطاعت آگاهانه:

از آنجا که بسیج در اصل خود تبلور آیه شریفه “اطیعواالله و اطیعواالرسول و اولی الامر منکم” (نساء 59 ) است،

بدون تردید اطاعت و فرمانبرداري آگاهانه در تفکر بسیجی جایگاه منحصر به فردي را به خود اختصاص میدهد

زیرا در تفکر بسیجی عنایت نهایی براي انسان، کسب رضایت معبود است و چنین غایتی جز با فرمانبرداري مطلق از

اوامر الهی که همانا عمل به تکلیف معین شده از سوي امام و ولی فقیه در زمان غیبت است، حاصل نمیشود.

اطاعت از فرماندهی از بدیهیترین ویژگیها و آشناترین شاخصههاي رزمندگان است که یک روز نداي هل من

ناصر حسین زمانه را با ترك مال و منال و جاه و مقام و درس و مدرسه پاسخ دادند و روز دیگر جام زهر پذیرش

قطعنامه را به امر فرمانده عزیزشان بر خویش گوارا کردند و سپس بلافاصله براي خرد کردن دندان تهاجم خائنان

منافق و صدام پلید “مرصاد” را آفریدند و ثابت کردند آن کس که بسیجی است چون موم در دست فرمانده بحق

خود نرم و انعطافپذیر است و انعطافپذیري در برابر فرمان حق، خصلت خاصهمه صاحبان تفکر بسیجی است.

5. عدالتخواهی:

از مهمترین ویژگیهاي تفکر بسیجی عدالتخواهی همه جانبه است در همه ابعاد اجتماعی، حقوقی، اقتصادي، سیاسی

و اخلاقی.

بسیجی تفسیر عدالت علی(علیه السلام) است که به قیمت تمام جهان حاضر نیست به قدر گرفتن پوست جویی از

دهان مورچهاي به کسی ستم کند اگرچه آن کس دشمن او باشد.

بسیجیان به حکم “کونوا قوامین لله شهداء بالقسط...”(مائده، 8) قائمان به قسط هستند و بدکاري هیچ قومی آنها را

به ستمکاري نمیکشاند. خودداري رزمندگان ما از مقابله به مثل با جنایات صدام علیه مردم از همین تعهد ناشی

میشد.

6. ظلمستیزي:

بسیجی مصداق فریاد عادلترین مظلوم و مظلومترین عادل خلقت یعنی فریاد “کونوا للظالم خصما و للمظلوم عونا”

امیرمومنان (علیهالسلام) است. بسیجی فرمانبردار امامی است که فرمود:”ما تا آخر در کنار مظلومان جهان میایستیم

و با ظالم میجنگیم” یعنی ما تا فناي فتنه در جهان مجاهده میکنیم (انفال، 39 ) و در میدان مبارزه با ظلم، لبه تیز

شمشیر خود را متوجه ریشه همه مظاهر فرهنگی، حقوقی، اقتصادي، سیاسی و اجتماعی ستمگران میکنیم و تا قطع

تمامی آن ریشههاي متعفن از پا نخواهیم نشست.

7. شهادتطلبی عاشقانه:

اشتیاق غرقه شدن در خون خود همواره بزرگترین آرزوي اولیاي الهی بوده است و “فزت و رب الکعبه” زبان حال

همه عاشورائیانی است که یک عمر استغاثه براي توفیق شهادت در راه خدا را پیشه خود میساختند و در انتظار آن

بیتابانه لحظه شماري میکردهاند.

داستان پیشی گرفتن اصحاب امام حسین(علیهالسلام) در میدان کربلا و رزمندگان ما در ایام دفاع مقدس علاوه بر

اثبات این حقیقت شگرف، گویاي اوج ازخودگذشتگی و کمالی است که از آشکارترین ویژگیهاي تفکر بسیجی

است.

8. ایثارگري کریمانه:

هرچند ایمان خالص به غیب، این باور را که انسان هرچه را در این دنیاي مادي در راه خداوند از دست بدهد در

واقع حقیقت آن را در اعلا مرتبهاش به دست آورده است، در تفکر بسیجی ایثارگري معناي گستردهتري دارد و آن

از خودگذشتگی است به تمام معنا. همه چیز براي رضاي خداوند در طبق اخلاصگذاشته میشود.

چنین تفکري انسان را تا آن اندازه متعالی میکند که حاضر میشود در گمنامترین وضعیت دنیوي در اوج بیتوقعی و

وارستگی از همه چیز خود بگذرد و چون حسین(علیهالسلام) با زمزمه “رضا برضاك”پاي در میدانی میگذارد که

در نظر خلایق چیزي جز دام بلا و مصائب نیست.

9. زهد و قناعت:

پس از روشن شدن ارتباط عمیق ایثارگري با تفکر بسیجی دیگر نمیتوان آن را منهاي زهد و قناعت تصور کرد زیرا

اساس این تفکر بر چیزي است که حتی سایه رفاهطلبی، راحتطلبی، شکمبارگی، اسراف، تبذیر، تجملپرستی و

دنیادوستی در قاموس آن راه ندارد.

تفکر بسیجی این است که کوله بار زهدي علیوار، توشهاي از سادهترین طعامها و سرپناهی از بیتجملترین بناها و

پوشاکی از مردمیترین پوششها را به همراه دارد.

بسیجی هنوز تصویر خانه گلی علی (علیه السلام) و اتاق کوچک امام خمینی(ره) و حسینیه بیتجمل جماران را بر

لوح دل خویش دارد و میداند که تفکر بسیجی یعنی عزم راسخ مبارزه و این عزم همانطور که امام بسیجیان

فرمودند با رفاه طلبی و راحتطلبی هرگز سرسازش ندارد.

10 . تواضع و صمیمیت:

اصولا آنچه بوي تکبر و خودبینی میدهد هزاران سال از فرهنگ متعالی بسیج و تفکر بسیجی فاصله دارد زیرا

بسیجی پیش از هر چیز همه سدهاي منیت و خودبینی را در هم شکسته است او در میان اسماي الهی محو و در

میان بندگان خدا ناشناس است. او علو و مرتبت را از آن خدا میبیند و اسوهاي دارد که هرگاه تازه واردي بر جمع

او و یارانش وارد میشد، نمیتوانست بدون راهنمایی یاران دیگر او را از دیگران بازشناسد (سنن النبی علامه

طباطبایی) او سردار رشیدي چون مالکاشتر داشته است که از شدت تواضع،جاهلان بر او جسارت میکردند و او با

کرامت آنان را دعا میکرد.

او امامی دارد که وقتی استقبالکنندگان لجام اسب او را کشیدند و در رکاب او دویدند به خشم آمد و بر آنان

خروشید که این رسم نه شایسته امیرمومنان است که خودمشی اهل ایمان را مشی تواضع میداند.

او امامی دارد که دعوت فقرا را به صرف غذایی از آب استخوان پخته میپزد و پیامبري دارد که چون بردگان،

متواضعانه مشی میکند و همچون آنان طعام صرف میکند و همچون آنان جلوس میکند در حالی که عزیزترین و

شریفترین است نزد خداي (نهجالبلاغه، خطبه 159 ، فراز 22 .) خود او آنگاه که در کنار زیردستان خود بر پشت

وانت سوار میشود و دیگران را بر جاي بهتر مینشاند میخواهد بگوید که من پرچمدار تفکر بسیجیام؛ تفکر آن

پیامبري که در زمان رواج رفتارهاي اشرافگرانه و استکباري سفیانیان در اوج عزت و اقتدار بر استر یا چارپایی

بدون زین و پالان سفر میکرد(سنن النبی علامهطباطبایی.) بر بوریایی میآرمید و پیاده مسافتهاي طولانی کوچههاي

مدینه را طی میکرد و همه اینها در حالی بود که حتی جبرئیل شایسته همراهی او تا “قاب قوسین اوادنی” (النجم،

9) نبود. نداي “ولاتمش فی الارض مرحا انک لن تخرق الارض و لن تبلغ الجبال طولا” (اسرا، 37 ) آویزه گوش

اوست تا مجمع یاران و اهل ایمان را مقرون صفا و صمیمیت کند و بوستان دین را بارورتر سازد.

11 . شجاعت و دلاوري:

حرکت شجاعانه پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) در صفوف مقدم نبرد با دشمنان، مبارزه یک تنه حضرت امیر(علیه

السلام) با قويترین پهلوان عصر خویش آنجا که یک ضربت او بر همه عبادات جن و انس برتري یافت و ایستادگی

شجاعانه مظلومان کربلا در برابر سپاه بیشمار قساوتپیشگان یزیدي همه و همه برگهاي زرینی از پرونده

درخشان شجاعتهاي اعجابانگیز تربیتشدگان مکتب اسلام ناب یعنی تفکر بسیجی است. نبرد تن با تانک، نبرد

نوجوانان دریادل بسیجی با رزمدیدهترین فرماندهان دشمن و نبرد پابرهنگان جانباخته با میدانهاي بیترحم مین و

انفجار، پیشروي به قلب دشمن زیرباران آتش دشمن و بالاخره نبرد بدن با فولاد و آتش، جملگی آثار انکارناشدنی

تحولی هستند که تفکر بسیجی در همه معیارهاي محاسباتی انسان مومن پدید آورد.

سرگذشت فرماندهان شهید که بهمانند ستارگان درخشانی آسمان مصفاي انقلاب اسلامی را منور کردهاند، گواهان

صادق این حقیقتند که تفکر بسیجی محرك مقدسی است که همواره بهترینها را مشتاقانه به سوي سهمگینترین

میدانهاي مبارزه و نبرد سوق میدهد. شهیدان گرانقدري نظیرچمران، خرازي، حاج همت، باقري، باکريها، میثمی،

چراغی، کریمی، بروجردي، شفیعزاده، زینالدین و... الواح زرین دفتر عشق و شهادت و مکتب تفکر بسیجی هستند.

12 .صلابت و کوبندگی:

تفکر بسیجی آنگاه که دفاع از کیان اسلام و عزت مسلمین و حقوق مستضعفین در میان باشد، صیقلدهنده شمشیر

عدالتجو و ظلمستیز رزمندگان و استحکامبخش گامهاي استوار همراهان و یاران رسولالله خواهد بود. چه اینان در

کنار رسولالله(صلیالله علیه و آله) اشداء علی الکفار (فتح، 21 ) هستند و نامشان چون نام مولایشان لرزه بر اندام

منحرفان و مفسدان میاندازد.

اینان احیاگر خاطره رشادتهاي امیرمومنان و فرمانده دلاورش مالک و فرزند شهیدش عباس علمدار هستند و

اینان کسانی بودند که یک تکبیر آنان شیرازه سپاه دشمن را از هم میگسیخت و گروه گروه از آنان را ذلیلانه به

شکست و اسارت وا میداشت.

اینان فرزندان خمینی(رحمهالله علیه) بودند که چون ابراهیم با نداي تکبیر بتهاي شرق و غرب را در هم کوبیدند و

مستکبران را به عجز و ذلت کشاند.

13 . ابتکار و خلاقیت:

طراحی خندق در نبرداحزاب، آنگاه که جمعیت مومنان در محاصره سهمگین کفار و مشرکین قرار داشتند، نشان داد

که عنایت الهی چگونه اذهان اهل ایمان را به نور خود پویا میکند و البته این امر بدیهی است. او خود وعده

فرمود:”ان تتقوا الله یجعل لکم فرقانا”. (انفال، 29 ) او که به اهل تقوا شناخت عالی از همه رموز خلقت میدهد،

طبیعی است که کشف رموز جهان مادي در چنین مکتبی براي اهل ایمان و تقوا بسیار پیش پا افتاده خواهد بود.

تفکر بسیجی ذهن را چنان صیقل میدهد که پردههاي غیب را کنار میزند. حال چگونه در وادي روابط و حوادث

مادي چیزي بر صاحب این تفکر میتواند پوشیده بماند. اقدامات شگفتآور امام بسیجیان در مقاطع مختلف انقلاب

اسلامی و دفاع مقدس و نیز صدها نمونه استثنایی از ابتکارات رزمندگان اسلام در صحنههاي دفاع مقدس، حقایقی

است که نشانگر شکوفایی استعداد ابتکار و خلاقیت در مومنان است.

14 . شاخصههاي دیگري نظیر عزت نفس، گمنامی و دوري از شهرت طلبی، مدیریت و تدبیر شایسته، غیرت و

جوانمردي، تعهد و وفاداري، صبر و پایداري، ترحم و نوعدوستی حتی با دشمنان، عبادت واستغاثه به درگاه خداوند،

تکبر در برابر استکبار و ... نیز همگی درفرهنگ و تفکر بسیجی از درخشندگی خاصی برخوردارند که به جهت

رعایت اختصار از بیان آنها پرهیز میشود.